In Barúmini, sa Crésia de s'Immaculada Cuncetzioni, de su Séculu XVI, est unu edifítziu religiosu chi s'agatat in su tzentru istóricu de sa bidda. Est fraigada in istilu tardu góticu, cumenti si podit averiguai de su campanili a forma cuadrada, de su presbitériu e de càncua capella cun sa cobertura a ingruxeri.
Sa crésia est pratzia in tres navadas, e custas funt pratzias in tres campadas po mori de arcus semitzircularis (a totu sestu) chi iscàrriant asuba de pilotus de trachite a colori de cinixu. Is navadas tenint sa cobertura de linna cun bigas, e acabbant in su presbitériu, chi ant aciuntu in su 1661.
Imbecis is navadas lateralis acabbant in duas capellas, prus artas de su pranu de is navadas, e tenint sa cobertura a ingruxeri in pitzus de arcus a punta. A palas de su presbitériu s'agatat s'àbside de su 1683 a pranta cuadrada, cun cobertura a tzumbóriu a basi otagonali.
In sa crésia ddoi at àteras cuatru capellas.
Su presbitériu
In sa parti de fundu de su Presbitériu s'agatat s'Artari Monumentali, chi at fraigau un’artista disconnotu cun marmus de coloris diferentis, chi tenit s'istàtua de s’Immaculada Cuncetzioni de marmu biancu in s'inníciu tzentrali, e is istàtuas de Santu Serbastianu e de Santa Teresa de Gesus a dónnia ala. In s'artari s'agatat fintzas su sacràriu, s'única parti de s'artari chi impreant oindí.
Su pomentu e is barandíglias ddas ant fraigadas in su 1783; de su 1879 est imbecis s’imbasamentu, fatu cun una pariga de iscaleris po ddoi ponni in pitzus s'artari, a manera chi abarrit prus in artu.
Su coro, chi s'agatat a palas de su presbitériu, tenit su pomentu de arrexolas de ciumentu.
Is Capellas
In sa crésia ddoi at ses capellas a is alas de sa navada, in posidura prus bàscia de s'artari.
A manca s'agatant is capellas dedicadas a Santu Pedru (in s’antigóriu, custa capella fiat dedicada a sa Vírgini di Lluch), a Sant'Anna, a sa Vírgini Biada de su Càrmine e a Santu Giuanni Batista. A dereta imbecis ddoi funt cussas dedicadas a Sant'Antoni de Pàdova, a su Santugristu e sa Santa Vírgini
de su Rosàriu.
Sagrestia
Sa sagrestia bècia dd'ant fraigada impari a sa crésia, e dda iat ammaniada de dexi prammus su Maistu de Muru Pietru Lampis in su 1693. Sa sagrestia noba dd'ant fraigada in su 1727 cun s'agiudu de s'artista Luis Sisinnio de Sanorbí; s'archíviu ddu at fatu su Maistu de Linna Francesco Zaccheddu sa primmu metadi de s'Otuxentus, e in su 1845 ant aciuntu su portali de ferru, chi ant fatu in Seddori.
Lavacru
In su barcili de pedra ddoi est s'iscrita "HOC OPUS UNA CUM NOVA SACRISTIA JUSSURA AD MODU DNI PETRI CADELLO J.D.D. ET CANONICI HUJUS OPPIAI FECIT JOANES BAPTISTA PIRELLA ADNI 1727", chi narat ca serbit una sagrestia noba; e difatis in su 1727 iant pediu a Joanes Batista Pirella de ndi fai un'àtera.
Càscia de sa Dormitio Virginis
Est una càscia chi tenit is nòminis de Antioco Pisano e Lucia Pani, is chi dda iant donada a sa crésia in su 1625, incapas cument'e ex-voto.
Retàulu
Su retàulu de sa crésia, un’òbera bella meda e de grandu valori, est de su Séculu XVI, e ddu iant cummissionau is de sa Famíllia Zapata.
Tzírculu de is Doxi Apóstulus
Su Tzírculu de is Doxi Apóstulus est un'òbera de linna de su 1559, fortzis de s'artista Antonino Bonato, aundi is Apóstolus parit chi siant chistionendi pratzius in duus grupus.
Campanili
Su campanili de sa crésia est a forma cuadrada, cument’e cussu de Santu Giacu e de sa Sea de Casteddu. Ddu ant torrau a fai e restaurau unas cantu bortas finas a su 1788, candu su Maistu Vincenzo Saba at torrau a ddoi ponni sa cruxi in pitzus, e at torrau a fai is arcus e is archixeddus.
Su 15 de Maju de su 1745 s'Arcibiscu Maurizio Nicolò Fontana at cunsacrau cincu campanas, cuatru po sa crésia e una po is Capucinus: duas dda iat fúndias in Nàpoli Cristoforo Fontana in su 1582, e àteras duas Francesco Antonio Giordano in su 1623.
Su 1826 ant imbiau tres campanas bècias a su Maistu de Campana Antonio Giuseppe Sulas de Casteddu, e una de custas dd'ant posta in sa turri de su relógiu.
Si ndi boleis isciri de prus de sa bidda de Barúmini, de is monumentus e de s'istória sua, bisitai su situ istitutzionali de su Comunu:
•
https://www.comune.barumini.ca.it/
***
SA MARMIDDA CHISTIONAT IN SARDU - Progetu finantziau cun su dinai de sa Regione Autònoma de Sardigna cunforma a sa L. 482/99 e a sa L.R. 22/2018.
.png)
