Giuanni Lilliu, su babbu de s’archeologia sarda

Data di pubblicazione:
03 Aprile 2024
Giuanni Lilliu, su babbu de s’archeologia sarda

“Professori de is perdas bècias”, cumenti naràt de sèi issu etotu, istudiosu e archeólogu de grandu importu, su “Sardus Pater” est famau in Sardigna, in Italia e in totu su mundu.

 

Nàsciu in Barúmini su 13 de Martzu de su 1914, Giuanni Lilliu at pigau sa làurea in Líteras Clàssicas e, a pustis, s’ispecializatzioni in s’Iscola Natzionali de Archeologia de Roma, asuta de sa ghia de Ugo Rellini. De su 1943 a su 1955 at trabballau cument’e professori in s’Universidadi de Casteddu, e in sa Subrintendéntzia de is Antighidadis de sa Sardigna. De su 1955 est istétiu professori e présidi in sa Facultadi de Líteras e Filosofia de s’Universidadi de Casteddu. At creau e ghiau s’iscola de istúdius sardus in s’Universidadi de Casteddu e de su 1990 est istétiu s’únicu sardu a fai parti de s’Académia de is Lincei. De su 1939 at cumentzau a trabballai cument’e archeólogu e at fatu iscavus in Sardigna e in is ísulas Baleari.

 

Pustis de ai fatu istúdius chi pertocànt totu su territóriu de sa Sardigna, e de ai fatu cancu iscavu (1940/49) in logus diversus de s’ísula, at cumentzau in su 1951 s’istúdiu prus nodiu, cun is iscavus chi ant pertocau su Nuraxi de Barúmini, declarau Patrimóniu de s’Umanidadi de s’UNESCO, acabbaus in su 1956. Po mori de is iscobertas chi at fatu est diventau un’archeólogu famau a livellu internatzionali e ant cumentzau a ddu cunsiderai un’autoridadi iscientífica.

In custu períodu Lilliu at fintzas iscritu unus cantu líbburus asuba de is istúdius suus, e at sighiu a trabballai in s’Universidadi de Casteddu prima cument’e professori e a pustis cument’e présidi; in prus, at fatu parti de su Cuntzillu de Amministratzioni e est istétiu fintzas diretori de Ateneu.

De su 1955 est istétiu diretori de sa rivista Istúdius Sardus e, de su 1983, de su Bulletinu Archeológicu Sardu Nou. A su trabballu de istudiosu, Lilliu at acostau fintzas s’impínniu políticu, e at collaborau cun is giorronalis sardus La Nuova Sardegna e L’Unione Sarda; unus cantu artículus suus ddus ant pubbricaus fintzas in giorronalis natzionalis. In su 1966 ddi ant donau s’arreconnoscimentu de Cummendadori a su Méritu de sa Repúbbrica Italiana.

De su 1975 a su 1985 at fatu parti de su Cuntzillu Natzionali de is Benis Culturalis e de su Comitau Istadu-Regioni po is benis ambientalis, e in su 1985 ddu ant nomenau diretori de s’Istitutu Regionali Etnogràficu chi teniat sea in Núgoro. In s’interis, at sighiu a iscriri e pubbricai monografias e líbburus asuba de s’istória e de s’archeologia, aundi at fueddau de sociologia, antropologia e língua sarda, e at iscavau àterus situs archeológicus.

In su 2007 sa Regioni Autònoma de Sardigna ddi at donau s’onorificéntzia de “Sardus Pater”, chi iat istituiu s’annu etotu po dda assignai a tzitadinus chi tenint meressimentus sotzialis, culturalis o de moralidadi, e donant lustru a sa Sardigna.

S’est mortu in Barúmini, su 19 de Friaxu de su 2012.

In su 2013, in su Tzentru de Comunicatzioni e Promotzioni de su Patrimóniu Culturali “Giuanni Lilliu” de Barúmini, ant incingiau s’espositzioni “Giovanni Lilliu – Stratigrafie di una vita”, unu percursu po connosci su Professori apariciada de su Comunu de Barúmini e de sa Fondatzioni de Barúmini.

In su 2014, po afestai is centu annus de sa nàscita, in Casteddu, in su Cumplessu de San Pancrazio, ant incingiau s’ammosta “L’isola delle Torri. Giovanni Lilliu e la Sardegna Nuragica”, chi ant aprontau is Subrintendéntzias a is Benis Archeológicus de is Províntzias de Casteddu e Aristanis e de Tàtari e Núgoro.

Giuanni Lilliu at sèmpiri contau ca si ddu pentzàt giai a pipiu, ca asuta de su cúcuru prenu de pedra chi biiat in su sartu de sa bidda aundi biviat, ddoi iat càncua cosa chi pertocàt s’antigóriu de is Sardus, sinnali de is sentidus chi ddu iant sèmpri tentu acapiau a s’istória de s’ísula. E difatis, gràtzias a issu e a is iscobertas e is istúdius suus, su Nuraxi de Barúmini, su chi in italianu est connotu cument’e sa “Reggia Nuragica”, est unu de is prus situs archeológicus famaus e bisitaus, unu monumentu nodiu e connotu in totu su mundu.

In vida sua, Giuanni Lilliu at sèmpiri postus ananti de totu, e ddus at sèmpiri diféndius, is benis culturalis e naturalis de sa Sardigna, e at sèmpiri circau de ddus amparai, contras a s’ispeculatzioni e su degradu, afirmendi ca sa cumpeténtzia de custas cosas depiat èssiri de sa Regioni Autònoma e no de s’Istadu Italianu.

 

***

SA MARMIDDA CHISTIONAT IN SARDU - Progetu finantziau cun su dinai de sa Regione Autònoma de Sardigna cunforma a sa L. 482/99 e a sa L.R. 22/2018

 

Ultimo aggiornamento

Lunedi 15 Aprile 2024